Kwartaalbericht agrarische grondmarkt 2022-3

Thema: Onteigening

De overheid heeft regelmatig grond van particulieren of bedrijven nodig voor maatschappelijke doelen, zoals wegen, woningbouw of natuurcompensatie. Dat gebeurt onder meer door grond aan te kopen, of door grond te ruilen via herverkaveling. Werkt dat niet, dan kan de overheid een procedure starten om eigendom gedwongen over te nemen: onteigening. Dit gebeurt onder strenge voorwaarden, aangezien het eigendomsrecht sterk beschermd wordt. 

Onderzoek naar 27 jaar onteigeningen

Het Kadaster onderzocht de inzet van onteigening door de overheid tussen 1 januari 1995 en 30 september 2021.

Uit dit onderzoek blijkt dat bijna 85% van de grond voorafgaand of tijdens de onteigeningsprocedure in goed overleg wordt overgedragen aan de overheid. Van de 3.008 hectare die gedwongen onteigend is, bedroeg 62% agrarische grond. Onteigeningen vonden gedurende deze periode, met name in de Randstedelijke provincies plaats. Hoewel het aantal onteigeningen en onteigende percelen sinds 1995 is afgenomen, geldt dat niet voor de onteigende oppervlakte.

Lees het volledige onderzoek in de themabijlage.

Lees de themabijlage

Kwartaalbericht 3e kwartaal van 2022

Landelijk overzicht

De gemiddelde agrarische grondprijs in Nederland is in het 3e kwartaal van 2022 uitgekomen op € 75.300 per ha (figuur 1). Dat is 9,1% hoger dan in het 2e kwartaal van 2022 (€ 69.000 per ha), en 8,5% meer dan de gemiddelde grondprijs over heel 2021 van € 69.400 per ha.

Prijzen van bouwland en grasland

De gemiddelde prijs van bouwland steeg in het 3e kwartaal van 2022 met 9,8% naar € 86.100 per ha (figuur 1). Dat is bijna 10% hoger dan de gemiddelde prijs over heel 2021 (€ 78.500 per ha).

De gemiddelde prijs van grasland is in het 3e kwartaal van 2022 met 5,5% gestegen tot € 67.100 per ha (figuur 1). Dat is ruim 6% meer dan de gemiddelde prijs van grasland over heel 2021 (€ 63.200 per ha).

De gemiddelde prijs van snijmaisland is in het 3e kwartaal van 2022 met 9,5% gestegen tot € 80.500 per ha. De prijs van dit grondgebruik is niet afzonderlijk in figuur 1 opgenomen, maar is wel onderdeel van het totaalcijfer van landbouwgrond.
 

Deze grafiek toont de agrarische grondprijzen van grasland, bouwland en grasland, bouwland en snijmais samen- voor 2022-Q3. De x-as toont de meest recente 12 kwartalen. De y-as toont de grondprijs, met als ondergrens 40.000 euro per hectare en als bovengrens 90.000 euro per hectare en de stapgrootte 10.000 hectare. Bouwland ligt in 2022-Q3 op 86.100 euro per hectare, grasland op 69.000 euro per hectare en het totale gemiddelde op 69.000 euro per hectare. Heeft u naar aanleiding hiervan nog vragen? Neem dan contact op met onze expert Landelijk gebied Paul Peter Kuiper via 0621503747.

Figuur 1 Prijs (euro/ha) onverpachte agrarische grond naar grondgebruik
Bron: Kadaster/RVO.nl/Wageningen Economic Research
Open toegankelijk ods-document met data van figuur 1

Grondmobiliteit

In het 3e kwartaal van 2022 is 5.000 ha landbouwgrond verhandeld (figuur 2), bijna 900 ha (15%) minder dan in hetzelfde kwartaal van 2021. Gemeten over de laatste vier kwartalen (2021Q4 tot en met 2022Q3) is in totaal 29.600 ha grond in andere handen overgegaan. Dat is 5.200 ha (15%) minder dan in dezelfde periode een jaar eerder (2020Q4-2021Q3).

De relatieve grondmobiliteit – het verhandeld areaal afgezet tegen het totaal areaal landbouwgrond – over de vier laatste kwartalen bedroeg 1,64%, tegen 1,93% in dezelfde periode het jaar daarvoor.
 

Deze grafiek toont de grondmobiliteit - de verhandelde oppervlakte - voor 2022-Q3 in geheel Nederland. De x-as toont de 12 meest recente kwartalen. De y-as toont de grondmobiliteit, de ondergrens is 2.000 hectare, de bovengrens 14.000 hectare en de stapgrootte 2.000 hectare. Het vierde kwartaal geeft telkens de hoogste mobiliteit. Het derde kwartaal de laagste. Heeft u naar aanleiding hiervan nog vragen? Neem dan contact op met onze expert Landelijk gebied Paul Peter Kuiper via 0621503747.
Figuur 2 Grondmobiliteit (ha) agrarische grond per kwartaal
Bron: Kadaster/RVO.nl/Wageningen Economic Research
Open toegankelijk ods-document met data van figuur 2

Provinciaal overzicht

Grondprijzen

In kaart 1 zijn de provinciale agrarische grondprijzen in het meest recente kwartaal opgenomen; figuren 3 tot en met 6 geven de ontwikkeling van de prijzen in de afgelopen twaalf kwartalen weer. De prijzen zijn berekend als het voortschrijdend gemiddelde over vier kwartalen.
De gemiddelde agrarische grondprijs loopt in het 3e kwartaal van 2022 uiteen van € 56.100 in Fryslân tot € 147.900 per ha in Flevoland (kaart 1). In de overige provincies varieert de grondprijs in het 3e kwartaal van 2022 tussen € 65.200 (Utrecht) en € 84.200 per ha (Noord-Holland).

Deze kaart toont de agrarische grondprijzen per provincie van 2022-Q3. De grondprijzen zijn berekend op basis van de transacties van de periode 2021-Q4 tot en met 2022-Q3. De legenda toont in blauwtinten de grondprijs, met als ondergrens "0 tot 50.000 euro per hectare en als bovengrens 150.000 en hoger euro per hectare. In Friesland is de gemiddelde prijs het laagst met 56.100 euro per hectare. Flevoland heeft met een gemiddelde prijs van 147.900 euro per hectare de hoogste prijs. Heeft u naar aanleiding hiervan nog vragen? Neem dan contact op met onze expert Landelijk gebied Paul Peter Kuiper via 0621503747.

Kaart 1 Grondprijzen per provincie in 2022-Q3
Bron: Kadaster/RVO.nl/Wageningen Economic Research
Open toegankelijk ods-document met data van kaart 1

  • In de provincies Fryslân en Drenthe is de gemiddelde agrarische grondprijs in het 3e kwartaal van 2022 met respectievelijk ruim 5% en 2% toegenomen, terwijl die in Groningen nagenoeg gelijk is gebleven (figuur 3). 
  • In de provincie Flevoland steeg de gemiddelde agrarische grondprijs in het 3e kwartaal van 2022 met bijna 4%; in Gelderland en Overijssel bleef de stijging van de grondprijs beperkt tot 1 à 2% (figuur 4).
  • In de provincies Zuid-Holland en Noord-Holland is de gemiddelde agrarische grondprijs in het 3e kwartaal van 2022 met respectievelijk 6% en 2% gestegen, terwijl die in Utrecht praktisch gelijk bleef (figuur 5).
  • In de provincies Zeeland en Noord-Brabant is de gemiddelde agrarische grondprijs in het 3e kwartaal van 2022 heel licht gedaald (1%), en in Limburg nam de grondprijs iets toe (1%) (figuur 6).

Grondprijsontwikkeling Drenthe, Fryslân en Groningen

Deze grafiek toont de grondprijsontwikkeling voor de provincies Drenthe, Fryslân en Groningen. De x-as toont de 12 meest recente kwartalen. De y-as toont toont de grondprijs, met als ondergrens 40.000 euro per hectare en als bovengrens 90.000 euro per hectare en stapgrootte van 10.000 euro per hectare. De in de provincie Groningen blijft de gemiddelde grondprijs nagenoeg gelijk. In Friesland en Drenthe is de gemiddelde grondprijs iets gestegen. Heeft u naar aanleiding hiervan nog vragen? Neem dan contact op met onze expert Landelijk gebied Paul Peter Kuiper via 0621503747.

Figuur 3 Grondprijsontwikkeling provincies Drenthe, Fryslân en Groningen
Bron: Kadaster/RVO.nl/Wageningen Economic Research
Open toegankelijk ods-document met data van figuur 3

Grondprijsontwikkeling Flevoland, Gelderland en Overijssel

Deze grafiek toont de grondprijsontwikkeling voor de provincies Flevoland, Gelderland en Overijssel. De x-as toont de 12 meest recente kwartalen. De y-as toont de grondprijs, met als ondergrens 50.000 euro per hectare en als bovengrens 150.000 euro per hectare en stapgrootte van 10.000 euro per hectare. Alle drie de provincies laten in het laatste kwartaal een stijgende grondprijsontwikkeling zien. Heeft u naar aanleiding hiervan nog vragen? Neem dan contact op met onze expert Landelijk gebied Paul Peter Kuiper via 0621503747.

Figuur 4 Grondprijsontwikkeling provincies Flevoland, Gelderland en Overijssel
Bron: Kadaster/RVO.nl/Wageningen Economic Research
Open toegankelijk ods-document met data van figuur 4
 

Grondprijsontwikkeling Noord-Holland, Utrecht en Zuid-Holland

Deze grafiek toont de grondprijsontwikkeling voor de provincies Noord-Holland, Utrecht en Zuid-Holland. De x-as toont de 12 meest recente kwartalen. De y-as toont de grondprijs, met als ondergrens 40.000 euro per hectare en als bovengrens 90.000 euro per hectare en stapgrootte van 10.000 euro per hectare. De provincie Utrecht laat in het laatste kwartaal een gelijkblijvende grondprijs zien. De grondprijzen in Noord-Holland, maar vooral in Zuid-Holland is gestegen. Heeft u naar aanleiding hiervan nog vragen? Neem dan contact op met onze expert Landelijk gebied Paul Peter Kuiper via 0621503747.

Figuur 5 Grondprijsontwikkeling provincies Noord-Holland, Utrecht en Zuid-Holland
Bron: Kadaster/RVO.nl/Wageningen Economic Research
Open toegankelijk ods-document met data van figuur 5

Grondprijsontwikkeling Limburg, Noord-Brabant en Zeeland

Deze grafiek toont de grondprijsontwikkeling voor de provincies Limburg, Noord-Brabant en Zeeland. De x-as toont de 12 meest recente kwartalen. De y-as toont de grondprijs, met als ondergrens 40.000 euro per hectare en als bovengrens 90.000 euro per hectare en stapgrootte van 10.000 euro per hectare. De provincie Limburg laten in het laatste kwartaal een stijgende grondprijsontwikkeling zien. In de Provincie Zeeland en Noord-Brabant zij de gemiddelden nagenoeg gelijk gebleven. Heeft u naar aanleiding hiervan nog vragen? Neem dan contact op met onze expert Landelijk gebied Paul Peter Kuiper via 0621503747.

Figuur 6 Grondprijsontwikkeling provincies Limburg, Noord-Brabant en Zeeland
Bron: Kadaster/RVO.nl/Wageningen Economic Research
Open toegankelijk ods-document met data van figuur 6
 

Grondmobiliteit

De relatieve grondmobiliteit – het verhandeld areaal afgezet tegen het totaal areaal landbouwgrond – over de 4 laatste kwartalen (2021Q3-2022Q2) varieert van 0,97% in Flevoland tot 2,23% in Noord-Brabant (figuur 7). In vergelijking met een jaar eerder (2020Q3-2021Q2) is in zeven provincies de relatieve grondmobiliteit in meer of mindere mate afgenomen: van 0,2 procentpunten in Overijssel tot 0,9 procentpunten in Utrecht. In Noord-Holland, Zuid-Holland, Groningen, Drenthe en Zeeland is de relatieve mobiliteit niet of heel licht gestegen, met een maximum van 0,2 procentpunten in Zeeland.

Deze grafiek toont de relatieve grondmobiliteit -dat is de verhandelde oppervlakte ten opzichte van het totale beschikbare areaal landbouwgrond- per provincie. De x-as toont de 12 provincies. De y-as toont de relatieve grondmobiliteit, de ondergrens is 0%, de bovengrens 3,0%, de stapgrootte is 0,5%. In alleen in Zeeland steeg de grondmobiliteit in de periode 2021-Q4 tot en met 2022-Q3 ten opzichte van de periode 2020-Q4 tot en met 2021-Q3. In de overige provincies daalde de mobiliteit in deze periodes. Heeft u naar aanleiding hiervan nog vragen? Neem dan contact op met onze expert Landelijk gebied Paul Peter Kuiper via 0621503747.

Figuur 7 Relatieve mobiliteit agrarische grond (%) in 2022-Q2
Bron: Kadaster/RVO.nl/Wageningen Economic Research
Open toegankelijk ods-document met data van figuur 7

Verantwoording

Agrarische grondprijs

De agrarische grondprijs is de prijs van vrij beschikbare landbouwgrond gekocht door agrariërs. Aan de basis van de berekening van de grondprijs staan de transacties in het eigendomsregister van het Kadaster, aangevuld met informatie over de agrarische sector. Voor het bepalen van de agrarische grondprijs zijn de verhandelde percelen op de volgende kenmerken geselecteerd:

  • koper heeft een landbouwbedrijf
  • grasland, bouwland, snijmais
  • soort overdracht is koop-verkoop
  • zakelijk recht is volle eigendom
  • geen opstallen
  • geen reguliere pachtovereenkomst of erfpacht
  • geen familierelatie
  • oppervlak perceel groter dan 0,25 ha
  • de koopsom is groter dan € 1,-

Verhandelde percelen met extreem hoge en lage prijzen zijn volgens een statistische methodiek uitgesloten.

Agrarische grondmobiliteit

De agrarische grondmobiliteit – het verhandelde areaal landbouwgrond – geeft aan hoeveel agrarische grond is verhandeld op de vrije markt. Aan de basis van de berekening van de grondmobiliteit staan de transacties in het eigendomsregister van het Kadaster, aangevuld met informatie over de agrarische sector. Voor het bepalen van de agrarische grondmobiliteit zijn de verhandelde percelen op de volgende kenmerken geselecteerd:

  • grasland, bouwland, snijmais, bollenland, boomkwekerij, fruitteelt en overig tuinland
  • soort overdracht is koop-verkoop
  • zakelijk recht is volle eigendom
  • geen familierelatie
  • oppervlak perceel groter dan 0,25 hectare
  • de koopsom is groter dan € 1,-

Over het kwartaalbericht

Dit kwartaalbericht is een samenwerking van Wageningen Economic Research en het Kadaster.  

Aanmelden kwartaalbericht per mail

Logo van Wageningen University & Research.Logo van het Kadaster

Deel deze pagina

Terug naar vorige pagina