Eerlijke vergoeding voor Friese boeren op veenweiden
Waterschappen moeten soms het grondwaterpeil verhogen om verdroging tegen te gaan. Maar die nattere grond heeft nadelen voor de boeren. Samen met verschillende organisaties kwamen we tot een rekenmethode om de schade te bepalen. En om een schadevergoeding te berekenen.
Een hoger grondwaterpeil soms noodzakelijk
Als veengrond droogvalt, zakt deze in en komen er broeikasgassen vrij. Daarom bepalen overheden soms dat het grondwaterpeil moet stijgen. Zoals in het Veenweidenprogramma 2021-2030, Feangreide Fryslân. Zo’n hoger peil heeft nadelen voor boerenbedrijven. Land is bijvoorbeeld minder goed begaanbaar voor trekkers en vee. En de grasoogst is minder. Met de Compensatie Systematiek Veenweiden (CSV) kan de omvang van de schade berekend worden.
Grond of geld
De boeren die in het gebied willen blijven, hebben meer oppervlakte nodig als zij dezelfde hoeveelheid willen blijven produceren. Die grond komt van boeren die stoppen of verhuizen naar een ander gebied. De CSV brengt in kaart hoeveel grond nodig en beschikbaar is. Wanneer een boer niet kiest voor grond, dan wordt de vergoeding berekend in geld. Overheden betalen dat. Op dit moment toetst de EU of de berekende vergoeding overeenkomt met de werkelijke nadelen.
CSV getest in proefproject
In het gebied Aldeboarn-De Deelen hebben we de CSV-methode getest met ongeveer 60 grondeigenaren. Senior projectleider Gerjan Meijer van het Kadaster vertelt: “Voor elk stuk grond bepalen we de invloed van de waterpeilverhoging op de opbrengst. Dat doen we op basis van wetenschappelijke gegevens van Wageningen University & Research.”
“Boeren hebben de vrijheid om te kiezen voor grond of geld. Dit helpt hen hun toekomt vorm te geven.”
Een prijskaartje voor de grond
Vervolgens bracht de werkgroep CSV alle stukken grond onder in zogenaamde ‘ruilklassen’. Meijer: “Op basis van een analyse van de grondmarkt kreeg elke ruilklasse een prijskaartje. Alle mogelijke gegevens en schadefactoren werden ingevoerd. Daar rolde een objectieve rekensom uit van de waarde vóór en na de waterpeilverhoging.”
Rechtszekerheid en objectiviteit
Coen Weusthuis (links op de foto) is als manager betrokken bij de werkgroep CSV. Hij ziet de meerwaarde van de rol van het Kadaster: “Het Kadaster biedt alle betrokkenen de rechtszekerheid en objectiviteit die nodig is. Bijzonder aan de rekenmethode is dat deze er rekening mee houdt of eigenaren de grond gebruiken of verpachten. Het Kadaster heeft juist deze informatie.”
Maatwerk per bedrijf
Maurits Rijpkema (rechts op de foto) is bestuurslid van Agrarische Jongeren Friesland (AJF). Hij ziet dat boeren in het gebied positief tegenover de methode staan: “Het is een transparant proces dat gebaseerd is op vrijwilligheid.” De werkgroep inventariseert van ieder bedrijf wat hun wensen zijn. Hoeveel grond is beschikbaar en hoeveel vraag naar grond is er?
Een toekomstplan voor alle boeren
Dat geeft, zegt Rijpkema, een boer de kans om op tijd na te denken over de bedrijfsvoering. “Sommigen wil graag doorgaan met meer grond voor hun dieren. Die zullen altijd voor extra grond kiezen. Maar boeren die juist willen afbouwen of stoppen, hebben de vrijheid om voor geld te kiezen. In beide gevallen helpt hen dit om hun toekomst vorm te geven. De CSV is een waterdichte regeling.”
Meer informatie
- De CSV is ontwikkeld door Provincie Fryslân, Wetterskip Fryslân met hulp van de Friese natuur- en landbouworganisaties en het Kadaster.
- Meer weten over de Compensatie Systematiek Veenweiden? Lees dan verder op veenweidefryslan.nl.
- Wilt u meer weten over hoe wij kunnen helpen bij de inrichting van landelijk gebied? Lees dan verder op de pagina Landelijk gebied.